Jak być kochaną 

Jak być kochaną – polski film fabularny w reżyserii Wojciecha Hasa z 1963 roku. Scenariusz filmu oparty jest na opowiadaniu Kazimierza Brandysa pod tym samym tytułem.

Fabuła

Przełom lat 50. i 60. XX wieku. Felicja, 40-letnia Polka, leci samolotem do Paryża. W podróży poznaje naukowca, amerykańskiego bakteriologa wracającego przez Francję z konferencji w Polsce. Felicja wspomina czasy wojny i okupacji spędzonej w Krakowie. Przed 1939 r. była początkującą aktorką. Jej ostatnią rolą była szekspirowska Ofelia, a partnerował jej Wiktor Rawicz, który imponował Felicji jako aktor i mężczyzna. Po wybuchu wojny i zamknięciu przez Niemców polskich teatrów, dziewczyna zatrudnia się jako kelnerka w barze. Do lokalu przychodzi też Rawicz. Podczas jednej z wizyt Rawicz ostentacyjnie obraża Petersa, kolegę z teatru, folksdojcza. Peters wychodzi i chwilę później zostaje zastrzelony na ulicy (prawdopodobnie jest to wyrok polskiego podziemia). Głównym podejrzanym dla gestapo staje się Rawicz, rozpoczynają się jego poszukiwania.

Znajomi próbują ukryć Rawicza, by uchronić go przed aresztowaniem. Z pomocą przychodzi Felicja, która decyduje się zapewnić Rawiczowi schronienie u siebie w mieszkaniu. Grozi za to kara śmierci. Były aktor spędza całą okupację ukryty pod materacami. Dziewczyna opiekuje się nim, dzieli jedzeniem.

Pewnego dnia w mieszkaniu pojawiają się Niemcy. Dokonują przeszukania, nie znajdują Rawicza, dopuszczają się jednak zbiorowego gwałtu na Felicji. Po tym zdarzeniu dziewczyna dla lepszej ochrony ukochanego decyduje się na kolaborację. Zgłasza się do niemieckiego teatru działającego w mieście.

Wojna się kończy, na ulicach miasta pojawiają się czołgi radzieckich wojsk. Rawicz opuszczając kryjówkę nie okazuje Felicji wdzięczności. Zdaje sobie sprawę, że jego wojenne losy nie są przykładem bohaterstwa, i swą frustrację obraca przeciw Felicji. Kobieta zostaje sama.

W rozprawie przed aktorskim sądem koleżeńskim Felicja nie chce się bronić. Zostaje uznana winną współpracy z okupantem i pozbawiona praw wykonywania zawodu na pięć lat.

Po kilku latach pomocną dłoń wyciąga do niej Tomasz, znajomy z baru podkochujący się w Felicji. Tomasz jest również byłym aktorem, a po wojnie zasiadał w sądzie koleżeńskim skazującym aktorkę. Poznaje prawdę o ukrywaniu Rawicza i proponuje Felicji główną rolę w cyklicznym słuchowisku radiowym. Propozycja zostaje przyjęta, dziewczyna występuje odtąd w radiowej sadze rodzinnej u boku Tomasza. Osobowość aktorki przysparza jej wśród słuchaczy licznych sympatyków.

Felicja nie jest jednak szczęśliwa, mimo upływu lat nadal myśli o Rawiczu. Odnajduje go w knajpie, pijanego, zaniedbanego, w podejrzanym towarzystwie ludzi, którym opowiada o swoich bohaterskich czynach z czasów wojny. Felicja prosi go by z nią poszedł, chce mu pomóc, jest gotowa wyleczyć go z nałogu, zapewnić mu dom – byle chciał z nią być.

W mieszkaniu Rawicz raz jeszcze okazuje się człowiekiem niedojrzałym. Skupiony na własnym nieudanym życiu nie rozumie poniesionej dla niego ofiary. Na oczach Felicji rzuca się z okna w akcie desperacji ginąc na miejscu.

Kreację Barbary Krafftówny uznano za jedną z najważniejszych ról kobiecych w filmie polskim. Dostrzeżono ją również za granicą. Krafftówna otrzymała nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Francisco w 1962 r. jedną z trzech nagród dla filmu. Twórcy byli nieobecni na festiwalu, statuetki Golden Gate Award dotarły do Polski dopiero po kilku miesiącach i wówczas, w trakcie uroczystego pokazu filmu, zostały wręczone.

Obsada

• Barbara Krafftówna – Felicja
• Zbigniew Cybulski – Wiktor Rawicz
• Wieńczysław Gliński – naukowiec amerykański spotkany w samolocie
• Artur Młodnicki – Tomasz
• Zdzisław Maklakiewicz – Zenon, dziennikarz w samolocie
• Wiesława Kwaśniewska – fotoreporterka w samolocie
• Kalina Jędrusik – dziewczyna w kawiarni słuchająca opowieści Rawicza
• Wiesław Gołas – żołnierz niemiecki gwałcący Felicję
• Andrzej Hrydzewicz – żołnierz niemiecki w mieszkaniu Felicji
• Tadeusz Kalinowski – Peters, aktor
• Irena Orska – redaktorka słuchowiska radiowego
• Zofia Jamry – kelnerka w kawiarni aktorów
• Jadwiga Krawczyk – aktorka za barem
• Krzysztof Litwin – student w kawiarni
• Józef Pieracki – nauczyciel w kawiarni
• Irena Netto – żona nauczyciela w kawiarni
• Mieczysław Pawlikowski – mężczyzna słuchający Rawicza w kawiarni
• Tadeusz Pluciński – gestapowiec przesłuchujący aktorów w kawiarni
• Mirosława Krajewska – stewardessa